بقلم؛مهراب عالــی
دانشجوی دکترای جامعه شناسی
«شهروند حاشیه ای» محصول فرایندی است که در جامعه شناسی به آن otherness making «دیگری سازی» می گویند.
منظور از دیگری سازی، ساز و کارهایی است که افراد را به دو دسته ی خودی و دیگری تقسیم می کند. «دیگری» ها به مرور از فرصت ها و امکانات موجود در جامعه محروم شده و به حاشیه رانده می شوند و تبدیل به «شهروند های حاشیه ای» می شوند.
شهروند های حاشیه ای کسانی هستند که در قلمرو جغرافیایی شهر به سر می برند لیکن در نظام اجتماعی آن جامعه ادغام نشده اند و از این رو به عنوان شهروندان رسمی در جامعه پذیرفته نمی شوند و یا لااقل خود چنین احساسی دارند.
این گسست از جامعه همراه با ویژگی های زیست – حاشیه ای آن ها را از دیگر شهروندان متمایز می سازد.
زیستِ حاشیه‌ای لزوماً به‌معنای حاشیه‌نشینی شهری نیست، بلکه هر شکلی از به‌حاشیه رانده‌شدنِ رسمی یا غیررسمی را شامل می‌شود.
حاشیه‌بودگی فرهنگی، قومی و مذهبی، سیاسی، اقتصادی، جنسیتی و … می تواند نمونه هایی از حاشیه ای شدن زیست اجتماعی شهروندان باشد .
💠 شهرداری در اصل یک نهاد عمومی و غیردولتی خدماتی است که وظیفه اداره امور شهر و توسعه آن، در زمینه خدمات شهری و شهرسازی، حمل‌ونقل و ترافیک درون‌شهری و مانند آن را بر عهده دارد. این نهاد خدماتی به مرور زمان و به لحاظ ظرفیت‌های عظیمی که در اختیار دارد، از نقش صرفا خدماتی فراتر رفته و به یک نهاد خدماتی مدنی تأثیرگذار تبدیل شده است.
علی رغم وجود دستگاه های فرهنگی مختلف که وظیفه برنامه ریزی و اجرای برنامه های فرهنگی در سطح استان و در حوزه های مختلف را بر عهده دارند، در محدوده شهری، این شهرداری ها هستند که به دلیل وجود امکانات سخت افزاری و نرم افزاری و فرصت های بیشمار خود، مدیریت فرهنگی و اجتماعی شهرهای استان را در دست دارند.
شهرداری ها برای حصول به توسعه پایدار شهری و کاهش حس حاشیه ای بودگی شهروندان باید مشارکت مردم را در برنامه های شهری افزایش دهند و بدنبال نظم اجتماعی پایدار باشند.
💠 شهر شهرکرد به عنوان مرکز استان چهارمحال و بختیاری، محل زیست اقوام مختلف استان و ویترینی از توزیع قومیتی، فرهنگی و زبانی استان می باشد.
هویت شهر منبعث از ارزش‌های فرهنگی و اجتماعی تک تک شهروندان آن است لذا توسعه شهر باید بر مبنای این ارزش‌ها و منابع شکل بگیرد.
داشتن صرف نگاه سخت افزاری و عمرانی یا نادیده گرفتن بخش مهمی از جمعیت شهر و چشم پوشی از سلایق و اولویت های فرهنگی و به حاشیه راندن آنها توسط شهرداری، مسیر توسعه پایدار شهری را ناهموار می کند.
لذا در دستور کار قرار گرفتن موضوع توسعه فرهنگی عادلانه با ایجاد امکانات مادی و معنوی مناسب برای معرفی تمامی ظرفیت ها و سرمایه های فرهنگی همه شهروندان، بدون تبعیض و یکجانبه گرایی و به حاشیه راندن بخشی از جمعیت شهر، از ضرورت های توسعه شهری به حساب می آید.
باید برای توسعه فرهنگی شهر که زیربنای توسعه شهری است، مردم برنامه ریزی کنند، ابتکار عمل داشته باشند و در مسائل مختلف مشارکت عمومی داشته باشند چرا که مشارکت شهروندی باعث افزایش اعتماد و همبستگی اجتماعی و بالا رفتن بازدهی خدمات و طرح های مختلف اجرا شده در شهر می شود.
سیاستی اصولی که متاسفانه این سال ها در شهرکرد کمتر دنبال شده است و تداوم سیاست «دیگری سازی» و بازتولید «شهروند حاشیه ای» ، منجر به دست و پا زدن هر روزه در حاشیه ها و حکمفرمایی وضعیتی آنومیک شده است:
غلبه حاشیه بر متن
@eilnews